Wat betekent sensorische informatieverwerking?

Sensorische informatieverwerking is de soepele samenwerking in het lichaam tussen waarnemen (sensoriek) en bewegen (motoriek). Onze zintuigen voorzien ons de hele dag van informatie over het eigen lichaam en de omgeving. De hersenen nemen de informatie op die via de zintuigen binnenkomt (zien, voelen, horen, houding, ruiken en proeven). De informatie vanuit de verschillende zintuigen wordt verwerkt in de hersenen en daar met elkaar verbonden. De hersenen geven vervolgens signalen af aan uw lichaam, zodat u in beweging kan komen door het gebruiken van uw spieren, gewrichten en skelet.

Bij een goed werkende sensorische informatieverwerking ontwikkeld u vanuit deze integratie van alle zintuiglijke informatie o.a. adequate spierspanning. Tevens ontwikkeld u een goed lichaamsbesef, nieuwe vaardigheden, concentratie en bent u in staat tot het uitvoeren van dubbeltaken. Zo bent u bijvoorbeeld in staat om zonder nadenken en bijna zonder inspanning dagelijkse activiteiten uit te voeren. Denk hierbij aan aankleden, fietsen, werken, vergaderen, de was strijken, sporten, koken en sociale contacten onderhouden.

Wat als de sensorische informatieverwerking niet goed gaat

Op het moment dat de samenwerking tussen waarnemen en bewegen verstoord raakt krijgen de hersenen het moeilijk en zie je snel de gevolgen in het dagelijks leven. We spreken dan van een sensorisch conflict of verstoorde prikkelverwerking. Het brein doet aan de lopende band voorspellingen over wat er gebeurd en wat er verwacht wordt. Als die voorspelling niet klopt met de ervaren werkelijkheid is er een conflict.

Deze samenwerking kan verstoord raken door een incident, een trauma of op een meer geleidelijke manier. Denk aan een val, iets op je hoofd krijgen, een aanrijding of een langdurige periode van lichamelijke en/of mentale overbelasting. Dit zie je bij de diagnose als Whiplash Associated Disorders (WAD) of Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH).

Mensen met overprikkelingsklachten herkennen waarschijnlijk een of meer van de onderstaande omschrijvingen:

• Auto’s die voor uw gevoel voorbijrazen;
• De kletsende buurvrouw in de achtertuin waarbij het lijkt alsof zij rechtstreeks in uw oren roept;
• Jengelende kinderen krijsen;
• Het leeslampje wat voor u een verblindend zoeklicht is;
• De regendouche die als een spijkerbed kan voelen;
• De stofzuiger die als een kettingzaag klinkt;
• De labels in uw kleding doen pijn;
• De mosterd van het blokje kaas voelt u de volgende ochtend nog branden in uw mond;
• U struikelt gemakkelijk over iedere drempel en tapijtrand;
• U wordt misselijk van snel bewegende beelden op tv terwijl u gewoon op de bank zit;
• Als u wakker wordt en die overvloed aan prikkels krijgt (de wekker, het licht, de fluitende merel, opstaan uit bed, badderen en aankleden) bent u eigenlijk al vermoeid voordat u aan het ontbijt begint;
• Bij zo'n vermoeidheid in de ochtend en een slecht begin van de dag, verergeren de klachten vaak: een gevoel van duizeligheid, hoofdpijn, nekpijn, last van geluid en licht, een kort lontje hebben, al snel geen energie meer hebben en het overzicht kwijtraken om de gewone dagelijkse activiteiten te organiseren.

Dit zijn allerlei omschrijvingen die duidelijk maken dat de sensorische integratie hapert. U raakt sneller vermoeid, hebt minder concentratie en u heeft meer moeite met focussen. Bovendien heeft u veel meer hersteltijd nodig en ligt uitputting voor u op de loer. Met alle vervelende gevolgen van dien. 

Ben of kent u iemand die zich hier misschien in herkend? Spelen deze klachten over een langere periode en wordt het niet minder? Dan kan het zijn dat er sprake is van sensorische integratie stoornis. Stuur ons gerust een bericht dan kijken we samen hoe wij u kunnen helpen. 

Bij problemen met de sensorische informatieverwerking is het signaal van het houding- en bewegingsgevoel vaak zwakker. Het evenwichtsgevoel is daarentegen vaak juist te sterk en de informatie vanuit tast, het gehoor en het zien te veel.

Gevolgen van een te zwak signaal
Door een verhoogde spierspanning komen de signalen over houding en beweging verminderd door. Normaal gesproken hebben die een remmende werking op de andere zintuigsystemen, maar nu niet en daarom neem je de signalen van al die andere zintuigen veel sterker waar. Bovendien is de filter voor de verschillende prikkels anders gaan functioneren. Als dit signaal dus te zwak is dan geven we deze zintuigprikkels te weinig aandacht, terwijl dat wel zou moeten. 

Gevolgen van een te sterk signaal
Als het signaal te sterk is reageren we alsof we in gevaar verkeren, terwijl dat niet zo is. We raken dan in een zogenaamde vecht-, vlucht- of bevriesreactie waardoor we alleen nog maar kunnen reageren met grove bewegingen en niet meer goed kunnen nadenken. Het tast- en spiergevoel waarschuwt te snel voor gevaar en daardoor bent u erg gevoelig voor aanrakingen omdat de zintuigprikkels erg snel reageren. Het evenwichtsgevoel waarschuwt te snel voor gevaar bij verandering van houding of beweging. Daardoor wordt uw houdingszekerheid veel minder, waardoor uw gevoel van veiligheid snel afneemt bij verandering van positie en beweging in de ruimte. U wordt minder beweeglijk en ‘verstard’ sneller. Een nieuwe serie handelingen aanleren en automatiseren (motorplannen) kost heel veel meer moeite.

Mentale gevolgen
Voor mensen met problemen in de sensorische informatieverwerking brengt het ook vaak mentale gevolgen met zich mee. U kunt sneller van slag raken en overgevoelig zijn voor opmerkingen en kritiek. We zien vaak dat het zelfvertrouwen minder wordt en iemand koppig, agressiever, ongeduldig of juist erg gelaten en afwachtend wordt. Er lukt maar zo weinig en u bent zo snel moe…

Als de oorzaak door hersenletsel komt en er een beschadiging in het brein zit dan is dit helaas niet te veranderen. De beschadiging is blijvend, maar aan de gevolgen op sensomotorisch vlak is wellicht wel een verbetering te behalen. De therapie ASITT- protocol is speciaal voor volwassenen met overprikkelingsklachten ontwikkeld.

ASITT-protocol
Deze therapie is voor volwassenen met overprikkelingsklachten en heet het ASITT-protocol; Adult Sensory Integration Timmerman Treatment. Dit protocol is ontwikkeld door ergotherapeut Elisabeth Bakker-Timmerman en is geïnspireerd op de Sensorische Integratie Therapie van Dr. A. Jean Ayres.

Prikkels leren managen
Het kernprincipe in het protocol is dat mensen niet leren prikkels verminderen of vermijden, maar prikkels leren te managen. Tijdens het volgen van het ASITT-protocol krijgt u inzicht in de sensorische informatieverwerking en overprikkelingsklachten. U leert compensatiestrategieën en demptechnieken aan en er worden gewenningsoefeningen opgebouwd gericht op alle zintuigsystemen.

• Compensatiestrategieën: leren hoe u het dagelijks leven kunt aanpassen waardoor de prikkels beter hanteerbaar zijn.
• Demptechnieken: helpen op momenten dat u overprikkeld bent. Door op zo’n moment juist andere prikkels toe te voegen kan dit een dempende werking hebben op de overige systemen, waardoor de overprikkelingsklachten afnemen.
• Gewenningsoefeningen: helpen het zenuwstelsel om de gewone zintuigprikkels weer te gebruiken als herkenbare prikkels en niet meer als prikkels die vervelende reactie uitlokken.

Tijdens deze behandeling leert u hoe u invloed kunt uitoefenen op de prikkels die binnenkomen. De storing in het proces van de informatieverwerking wordt minder en u krijgt weer meer regie voor het dagelijks handelen.

Meer weten? Voor verdere informatie of het maken van een afspraak kunt u contact opnemen met Judith Bouten 0649637926, of via de mail info@ergotherapiepraktijk-venray.nl.